Đến với Hải Dương bạn sẽ cảm nhận được bề dày lịch sử với những giá trị đặc biệt về mặt vật thể cũng như phi vật thể. Nổi bật trong số đó không thể không nhắc đến cụm di tích đình – đền – chùa Bảo Sài. Cụm di tích này đóng vai trò và có sức ảnh hưởng vô cùng to lớn trong đời sống cộng đồng cư dân phường Phạm Ngũ Lão, Tp. Hải Dương.
KHOẢNG CÁCH
Trung tâm TP Hải Dương
THỜI GIAN
5 phút
ĐỘ CAO
ĐỘ KHÓ
Giới thiệu Đền – Đình – Chùa Bảo Sài
Ngày xưa, Bảo Sài là một thôn nằm ven sông của trang Bình Lao. Đây vốn là một thôn nhỏ thuộc vùng triều bãi, nguồn sống chính là chài lưới và cấy trồng lúa. Ngày nay, Bảo Sài trở thành các khu phố thuộc phường Phạm Ngũ Lão, thành phố Hải Dương.
Cụm di tích, đình, đền, chùa Bảo Sài nằm về phía đông của thôn, nay là khu dân cư số 14, thuộc phố Trương Mỹ, tên vị thành hoàng được thờ tại đình. Đi dọc phố Trương Mỹ, từ đầu đến cuối phố theo hướng đông tây, cả ba di tích đều năm gọn ở phía tay trái, gần đường Lê Thanh Nghị.
Đông Cổ linh thanh, dịch dị túc ủng thọ cung miếu
Cẩm Giàng (1) xuân sắc tứ kim minh mị mãn càn khôn
(Anh linh núi Đông Cổ muôn đời trường tồn nơi cung miếu
Sắc xuân đất Cẩm Giàng xưa nay toả sáng khắp đất trời).
Thờ tự
- Đình Bảo Sài là nơi thờ tự tướng công Trương Mỹ – một vị tướng tài của Hai Bà Trưng trong cuộc kháng chiến chống quân Hán.
- Đền có tên là Thanh Hư Động thờ công chúa Tiên Dung (con gái Vua Hùng thứ 18), người đã kết duyên cùng Chử Đồng Tử.
- Chùa có tên là Thanh Lương Động Tự – thờ Phật.
Kiến trúc
Đình quay hướng đông nam, kiến trúc kiểu chữ Đinh, gồm bái đường 5 gian hai trái, ống muống và hậu cung. Giữa bái đường và hậu cung là cửa cấm sơn son thếp vàng. Tấm ván gió trên khung cửa vẽ lưỡng long chầu nguyệt. Hậu cung kiến trúc đơn giản theo kiểu bào trơn đóng bén. Chính giữa cung, một nhang án lớn thờ bài vị, có chiếc mũ và đôi hia tượng trưng cho anh linh của võ tướng Trương Mỹ.
Đền cũng xây theo kiểu chữ Đinh. Tại gian giữa tòa tiền tế treo một bức cửa võng sơn son thếp vàng, phía trên là bức đại tự Bồng Lai cung quyết. Giữa gian hậu cung có ban thờ sơn son thếp vàng , trên có hai cỗ ngai, một trong hai ngai thờ công chúa Tiên Dung.
Chùa cũng làm theo kiểu chữ Đinh. Chùa có 5 gian tiền đường, 3 gian thượng điện, ngoài ra còn một số công trình như nhà thờ mẫu mới xây và nhà ở của ni sư, kho, bếp… Các vì kèo được làm kiểu con chồng đấu sen. Đầu vẩy chạm hình rồng cách điệu. Tại phần tiếp giáp giữa tiền đường với hậu cung treo bức cửa võng kép, trên chạm hình hổ phù, xung quanh chạm tứ linh.
Lễ hội
Trước đây, nhân dân địa phương làm lễ vào ngày mồng Mười tháng Ba (âm lịch), cùng với ngày quốc lễ Hùng Vương. Ngày 21-1-1992, Bộ Văn hoá- Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) ra quyết định số 68/QĐ- BVHTT công nhận đình, đền, chùa Bảo Sài là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia, Theo cuốn ngọc phả về tướng Trương Mỹ do Hàn lâm viện đại học sĩ Nguyễn Bính soạn năm Hồng Phúc thứ nhất triều Lê Thánh Tông (1572), được biết ngày sinh của tướng là mồng Mười tháng Hai (âm lịch). Từ đó, ngày mồng mười và ngày 11 tháng hai âm lịch được chọn là thời gian lễ hội chính.
Từ khi được công nhận là di tích lịch sử văn hoá quốc gia, năm nào lễ hội đình, đền, chùa Bảo Sài cũng được tổ chức trong hai ngày với nội dung và qui mô lớn. Riêng các năm chẵn (giữa thập kỷ, cuối thập kỷ) thì có tổ chức rước trọng thể, đi qua các phố Bình Minh, Trương Mỹ, Lê Chân, Lê Thanh Nghị, từ đình sang miếu rồi lại trở về đình. Ban Quản lý di tích có một đội văn nghệ, một đội tế nam, một đội tế nữ. Ngoài ra còn có một số đội tế của địa phương bạn trong thành phố cũng đến tham dự. Các trò chơi có thưởng (chọi gà, cờ tướng…) tổ chức tuỳ theo khả năng kinh phí từng năm.
Ngoài lễ chính vào mồng Mười và 11 tháng Hai (âm lịch), cụm di tích Bảo Sài còn có hai kỳ lễ nữa trong năm. Đó là ngày “hoá” của tướng Trương Mỹ vào mồng 7 tháng Tám (âm lịch) và ngày khánh hạ, coi như dịp đón mừng tướng Trương Mỹ mang bạc và lụa do Trưng Nữ Vương ban tặng về ăn khao với dân làng, tổ chức vào ngày 20 tháng Chạp (âm lịch). Các ngày lễ này tổ chức gọn nhẹ tại đình Bảo Sài.
Kết luận
Có thể thấy rõ, về mặt lịch sử, cụm di tích đình, đền, chùa Bảo Sài phường Phạm Ngũ Lão thành phố Hải Dương gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần và vẻ đẹp văn hoá của cư dân nơi đây. Chùa vừa thờ Thần vừa thờ Phật, đó là nét đặc trưng của phật giáo Việt Nam. Sau nhiều năm tồn tại. Hiện nay cụm di tích đang còn bảo lưu được vẻ đẹp nguy nga, cổ kính, nơi đây luôn ẩn chứa những giá trị đặc biệt của lịch sử.
English